Hoe verbeter je de concentratie van je kind? 7 praktische tips voor thuis en op school.

Merk je dat je kind moeite heeft om zich te concentreren op schoolwerk? Dat het snel is afgeleid, taken uitstelt of gefrustreerd raakt als iets langer duurt? Je bent niet de enige. Concentratieproblemen bij kinderen komen veel voor, zowel thuis als op school. Gelukkig is concentratie geen vast gegeven, maar iets wat je met de juiste aanpak kunt ontwikkelen.In deze blog lees je zeven praktische tips om de concentratie van je kind te verbeteren. Deze adviezen zijn gebaseerd op inzichten van experts én ervaringen uit de onderwijspraktijk. Of je nu ouder bent of leerkracht: deze strategieën helpen om rust, focus en motivatie te versterken, en zijn direct toepasbaar in het dagelijks leven.

1. Wat veroorzaakt concentratieproblemen bij kinderen?

Voordat je aan de slag gaat met oefeningen of hulpmiddelen, is het belangrijk om stil te staan bij de oorzaak. Concentratieproblemen bij kinderen kunnen ontstaan door vermoeidheid, honger, overprikkeling of stress. Ook medische of neurologische factoren kunnen een rol spelen, zoals ADHD, ASS of een traag werktempo.Sommige kinderen raken afgeleid door geluiden, anderen juist door interne prikkels zoals zorgen, gedachten of spanning. Door het gedrag van het kind goed te observeren en eventueel in gesprek te gaan met een leerkracht of intern begeleider, kun je achterhalen waar het écht wringt. Pas als je begrijpt waarom een kind zich moeilijk kan concentreren, kun je effectieve stappen zetten.

2. Hoe helpt structuur bij het verbeteren van de concentratie?

Kinderen hebben behoefte aan voorspelbaarheid. Een duidelijke structuur in de dag, zowel op school als thuis, helpt hen om overzicht te houden en zich veilig te voelen. Dat gevoel van veiligheid en duidelijkheid is essentieel om ruimte te maken voor leren.Begin de dag bijvoorbeeld met een herkenbaar ritueel, zoals tien minuten stillezen, een gespreksrondje of het kijken van het Jeugdjournaal. Maak gebruik van visuele dagplanners, zodat kinderen kunnen zien wat er gaat gebeuren. Voor kinderen met concentratieproblemen helpt het om werktijd visueel af te bakenen, bijvoorbeeld met een timer op het digibord of bureau.Ook de fysieke werkplek speelt mee. Een rustige tafel zonder te veel spullen, een vaste plek in het lokaal of een zitplaats met de rug naar de groep kan enorm helpen. Sommige kinderen hebben baat bij het dragen van een geluidsdichte koptelefoon, zodat ze zich beter kunnen afsluiten van storende prikkels.

3. Kun je concentratie trainen?

Ja, absoluut. Net als motorische vaardigheden is ook concentratie trainbaar. Begin klein, met korte taken van vijf tot tien minuten. Maak duidelijk wanneer het werk begint en wanneer het stopt. Een zandloper of timer kan hier goed bij helpen. Kinderen weten dan: “Tot dat moment werk ik door, daarna is er ruimte voor pauze of iets anders.”Beloon het voltooien van een taak met iets kleins, zoals een compliment, een korte beweegpauze of een sticker. Na verloop van tijd kun je de werktijd opbouwen. Technieken zoals de Pomodoro-methode, waarbij je werkt in blokken van vijftien tot twintig minuten met een korte pauze tussendoor, zijn effectief en motiverend. Zo groeit het concentratievermogen geleidelijk, zonder dat het kind overbelast raakt.Let op signalen van vermoeidheid of frustratie. Concentratie trainen is waardevol, maar vraagt ook om flexibiliteit. Elk kind heeft daarin zijn eigen tempo.

4. Waarom is beweging zo belangrijk voor focus?

Beweging en concentratie lijken op het eerste gezicht tegenovergesteld, maar ze versterken elkaar juist. Als kinderen bewegen, maken hun hersenen dopamine en andere neurotransmitters aan die gunstig zijn voor aandacht en stemming. Bovendien helpt beweging om opgebouwde spanning kwijt te raken.Wissel zittende werkvormen af met actieve opdrachten. Denk aan rondlopen in de klas, bewegen bij het beantwoorden van vragen of even springen tussen twee taken. Ook simpele dingen zoals naar het bord lopen of materialen ophalen zijn waardevolle onderbrekingen.Voor kinderen met een grote bewegingsbehoefte kun je wiebelkussens, sta-bureaus of wiebelkrukken inzetten. Zo kunnen ze bewegen zonder anderen te storen. Bewegen tijdens het leren helpt om energie kwijt te raken en verlengt het moment waarop concentratie kan worden vastgehouden.

5. Welke hulpmiddelen verbeteren de concentratie?

Naast structuur en beweging kunnen fysieke hulpmiddelen de concentratie aanzienlijk verbeteren. Voorbeelden hiervan zijn:

1) Timers of time-timers geven kinderen visueel inzicht in hoeveel tijd ze nog hebben om aan een taak te werken. Dit voorkomt onzekerheid en verhoogt het verantwoordelijkheidsgevoel.

2) Geluidsdichte koptelefoons zorgen voor minder afleiding van omgevingsgeluiden. Vooral in drukke klassen of thuissituaties met broertjes of zusjes zijn ze een uitkomst.

3) Wiebelkrukken of wiebelkussens geven kinderen met bewegingsdrang de mogelijkheid om hun energie kwijt te kunnen zonder dat het storend is.

4) Concentratieschermen bieden visuele rust en helpen het kind om zich te richten op het eigen werk.

Deze hulpmiddelen zorgen samen voor duidelijkheid, veiligheid en autonomie. Dat zijn drie belangrijke voorwaarden die kinderen nodig hebben om zich optimaal te kunnen concentreren.

6. Wat is het effect van positieve feedback op concentratie?

Motivatie en concentratie versterken elkaar. Als een kind merkt dat zijn of haar inzet wordt gezien en gewaardeerd, is de kans groot dat het gedrag vaker wordt herhaald. Positieve feedback werkt als een versterker: het bevestigt dat de moeite loont.Geef gerichte complimenten, zoals: “Ik zie dat je vijf minuten goed hebt gewerkt, knap van je” of “Wat fijn dat je meteen aan je taak bent begonnen.” Ook beloningen zoals een extra pauze, iets mogen kiezen of een leuke afsluiter kunnen helpen.Wees consequent en eerlijk in je feedback. Kinderen prikken door overdreven complimenten heen, maar bloeien op bij oprechte aandacht voor wat goed gaat.

7. Hoe betrek je een kind bij zijn eigen concentratie?

Een kind weet vaak beter dan wij denken wat het nodig heeft om zich goed te voelen. Vraag dus regelmatig: “Wat helpt jou om rustig te werken?” of “Wat zou je willen proberen?” Door het kind te betrekken bij oplossingen, vergroot je het eigenaarschap. Laat kinderen meedenken over hun werkplek, werktempo of hulpmiddelen. Geef ruimte om uit te proberen. Misschien werkt muziek via oortjes, een eigen stappenplan of een bepaalde volgorde van taken. Door te experimenteren en daar samen op te reflecteren, leert het kind wat voor hem of haar werkt. En die kennis is goud waard.

Conclusie

Concentratie verbeteren bij kinderen vraagt geen strenge regels, maar een doordachte, warme aanpak. Door te kijken naar de oorzaken, te bouwen aan structuur, beweging toe te laten en kinderen te betrekken, maak je het verschil. Elk kind kan leren focussen, zolang het maar de juiste omgeving, middelen en steun krijgt.